Profilaktyka w szkole? Czy może w przedszkolu? Czyli o tym kiedy w ogóle zacząć wprowadzać zajęcia profilaktyczne

Profilaktyka uzależnień, zachowań ryzykownych czy depresji to temat, który nie zawsze widziany jest jako „wygodny”. W końcu dotyczy on szeroko rozumianych problemów, czy osobistych doświadczeń. Jednak rozmowa o codziennych doświadczeniach oraz zaopatrywanie w sposoby radzenia sobie z trudnymi okolicznościami mogą pomóc w efektywnym poradzeniu sobie z problemem, lub uzyskaniem wsparcia. Jednak kiedy właściwie zacząć wprowadzać tego typu oddziaływania profilaktyczne? Czy można z nich korzystać, kiedy dziecko nie potrafi jeszcze nawet czytać?

Ujmując to krótko: tak. Już wtedy możemy wdrażać różne działania, które pozwolą nam utrzymać zdrowie psychiczne i fizyczne. Już bowiem wtedy możemy np. rozmawiać o tym, jak radzimy sobie z różnymi emocjami (lękiem, złością, zazdrością, radością, szczęściem), jak komunikujemy się ze sobą, czy kogo prosimy o pomoc. To właśnie te rozmowy mogą stać się „profilaktyczną bazą”, na której budować możemy dalsze profilaktyczne zachowania.

Wychowując do zdrowia. Wychowując do szukania pomocy.

O problemach niekiedy trudno jest mówić. Zwłaszcza jak sami jeszcze próbujemy sobie odpowiedzieć na pytania „co właściwie się wydarzyło”. Nierzadko jednak odpowiednio szybkie zareagowanie ułatwia radzenie sobie z nimi. Łatwość w komunikowaniu problemów, czy potrzeb jest także czymś do czego możemy wychowywać. Tak samo jak uczymy dzieci mówienia o tym, kiedy są głodne, warto by wychowywać je do mówienia o innych dyskomfortach i bólach. Także tych, które niekiedy trudno (przynajmniej na początku) „wskazać palcem”. Jednakże gotowość do mówienia o tym, jak doświadczamy codzienności jest ważne niezależnie od wieku i staje się podstawą do poprawy sytuacji, czy ułatwia wgląd w siebie i swój dobrostan. Nawet kiedy dotyczy to podstawowych uczuć, emocji, czy stanów psychicznych to rozmowa o nich, identyfikacja swoich doświadczeń może mieć wymiar leczący, bo stwarza możliwości oddziaływania. Nazwanie i dostrzeżenie problemu natomiast jest pierwszym krokiem w edukacji (pro)zdrowotnej i pozwala otworzyć się na pomoc – także ze strony innych, bo mogą zdarzyć się takie przypadki, które zwyczajnie będą tego wymagać.

Ale jak uczyć takiego podejścia już od pierwszych lat życia?

Rozmawiając, oczywiście. Ale także wspierając te rozmowę odpowiednimi narzędziami, np. literaturą dziecięcą. Są przecież książki, takie jak Co robią uczucia? (aut.: Oziewicz Tina) opowiadające o uczuciach. Są też takie, opowiadające o oczekiwaniach, jak np. Grzeczna (aut.: Gro Dahle, Svein Nyhus), czy starości, przemijaniu i śmierci, jak w przypadku Chusty babci (aut.: Asa Lind). Ba! Są nawet książki dla dzieci zwracające uwagę na osoby niewidome! (Czarna książka kolorów, aut.: Faria Rosana, Cottin Menena)

To nie wszystko, bo są także inne materiały, które mogą wspomóc dobrą rozmowę o zdrowiu, o tym na co zwracać uwagę, czy o wszystkim, co zdarza nam się czuć. Przykładem mogą być np. słuchowiska przygotowane przez Dział Profilaktyki OPiTU.

Są także gry wideo oraz gry planszowe, które pozwolą Wam dbać o rozmowę i relacje.

Najważniejszym jednak „materiałem” jesteście Wy, Wasze doświadczenia i relacje. Pozwalając sobie i bliskim na rozmowę, pokazanie, że Wasze uczucia i doświadczenia to nie tabu i warte są rozmowy to kształtowanie postaw, które mogą okazać się ratujące w kontekście całej reszty Waszego życia i gotowości do tego, by szukać wsparcia w kryzysie.

To także Wy najlepiej znacie swoje dzieci. Wiecie na co są wrażliwe, które z tematów mogą być dla nich szczególnie ważne, albo do których warto podejść delikatnie, albo dobrać książkę, bądź grę. Bo nie każda książka i nie każda gra jest idealna dla każdego. Na szczęście mamy szeroki wybór jeśli chodzi o tego typu materiały. Także dlatego zachęcamy: głęboki wdech… i rozmawiajmy. Aby kolejne pokolenia mogły czuć się lepiej. Oraz bezpieczniej.

______

Tekst opracowali: Bartosz Łapa i Piotr Prósinowski