Co nie jest profilaktyką uzależnień?
Wiele osób chce angażować się w działania profilaktyczne. Ich celem jest przeciwdziałania angażowaniu się młodzieży w zachowania ryzykowne, związane ze spożywaniem alkoholu i przyjmowaniem narkotyków. Często jednak brakuje pomysłu na to jak powstrzymać młodych ludzi przed eksperymentowaniem z substancjami psychoaktywnymi. Konstruowanie programów profilaktycznych powinno być oparte na wiedzy o czynnikach ryzyka i mechanizmach ich osłabiania lub kompensowania. O skutecznej profilaktyce można powiedzieć jeżeli realizowane działania prowadzą do eliminowania lub redukcji znaczących czynników ryzyka. Niestety często profilaktyka uzależnień ma charakter incydentalny. Co gorsza przeważnie działania tego typu organizowane są pod szyldem pikniku, festynu, turnieju sportowego czy spektaklu objazdowego teatru profilaktycznego. Zazwyczaj w takich przypadkach zapobieganie uzależnieniom jest pewnego rodzaju efektem ubocznym, dodatkiem do oferty rozrywkowej lub muzycznej. Jeżeli poddamy realistycznej ocenie wyżej wymienione działania to wniosek wydaje się być oczywisty. Zachodzi znikome prawdopodobieństwo, że ktoś zaprzestanie pić alkohol lub nie spróbuje narkotyków, po tym jak wziął udział w pikniku lub pogadance z osobą, która wyszła z uzależnienia.
Jeżeli myślimy o społeczności szkolnej to nieskuteczne będą programy zbyt krótkie oraz te prowadzone przez osoby z zewnątrz. Przy obecnym natłoku obowiązków nauczycieli zasadnym wydaje się być zaproszenie eksperta spoza szkoły. Niewątpliwym minusem takiego rozwiązania jest brak możliwości kontynuowania relacji z realizatorem programu po jego zakończeniu. Jeżeli w działania profilaktyczne będą zaangażowani pracownicy szkoły to uczeń, który spędza kilka lat w jednej placówce ma szansę zwrócić się o pomoc nawet w późniejszym etapie swojej edukacji. Ponadto nauczyciel jest dostępny w szkole także po zakończeniu projektu i w zasadzie w dowolnej chwili można się z nim podzielić swoimi trudnościami. Z perspektywy szkoły, jako instytucji, lepsze poznanie ucznia jest także niewątpliwym atutem, ponieważ umożliwia wcześniejsze wprowadzanie oddziaływań interwencyjnych.
Co zatem jest skuteczną profilaktyką uzależnień? Skutecznymi działaniami z tego obszaru są programy, które wpływają na zachowanie młodych ludzi i w efekcie nie podejmują oni eksperymentów z substancjami psychoaktywnymi lub przynajmniej zmniejszają częstotliwość i intensywność ich używania. Dodatkowo zachodzą pożądane zmiany w intencjach, postawach, umiejętnościach oraz przekonaniach wobec czynników ryzyka. Niestety sam wzrost wiedzy nie przekłada się na pożądane zmiany zachowań lub postawy, więc opieranie się wyłącznie na strategii informacyjnej również nie jest skutecznym podejściem. Ponadto zawodne w kształtowaniu postaw jest opieranie działań profilaktycznych na metodach odnoszących się do straszenia, co również nie przyczynia się do zmniejszenia spożycia substancji.
Skuteczne programy profilaktyczne powinny być wdrażane na początku edukacji szkolnej, wpierać rozwój kilku kluczowych umiejętności psychospołecznych uczniów oraz opierać się na interaktywnych metodach kształcenia. Należy także pamiętać o tym, że niezaprzeczalny wpływ na funkcjonowanie dzieci ma ich rodzina. Dlatego należy angażować rodziców w projekty mające na celu przeciwdziałanie uzależnieniom oraz dbać o podnoszenie ich kompetencji rodzicielskich, aby lepiej radzili sobie z sytuacjami trudnymi i zacieśniali więzi w rodzinie.
Biorąc pod uwagę standardy profilaktyki oraz potrzeby w obszarze przeciwdziałania uzależnieniom Miasto Gdynia ogłosiło nabór wniosków do Szkolnych Programów Profilaktyki Uzależnień. Samorządowe szkoły i przedszkola mają możliwość składania propozycji projektów do 19 sierpnia 2019r.
Ogłoszenie Wydziału Edukacji o naborze wniosków.
Prezentacja o tym, jak pisać Szkolne Programy Profilaktyki Uzależnień 2019r.
